ผู้คนนับยี่สิบกว่าคนกำลังร้องเพลงอวยพรวันเกิดพร้อมกับปรบมือตามจังหวะอยู่ใต้ถุนบ้านที่ปูพื้นด้วยซีเมนต์ซึ่งมีห้องครัวห้องน้ำ แคร่สำหรับนอนกลางวันหรือนั่งพูดคุยและโต๊ะกินข้าวไม้สักตัวใหญ่

“อธิษฐานเลยจ้าเอื้อยแก้ม” เสียงใสของเด็กน้อยบอกด้วยสีหน้าชื่นบานราวกับเป็นงานวันเกิดตัวเองก็ไม่ปาน เจ้าของวันเกิดหลับตาอธิษฐานก่อนเป่าเทียน

“ขอพรว่าหยังเอื้อย” (ขอพรว่าอะไรพี่)

“บ่บอก เดี๋ยวมันบ่สมหวัง” (ไม่บอก เดี๋ยวไม่สมหวัง)

“ฮ่วย บ่บอกกะบ่ถามแล้ว ตัดเค้กเลยจ้า นางขออันที่มีช็อกโกแล็ตเด้อเอื้อย” ใบบัวหนูน้อยวัยเจ็ดขวบชี้ไปที่ช็อกโกแลตกลมๆ บนหน้าเค้ก

“ซ่ำขนมโอรีโอ้มึงซื้อกินกะได้ดอกอีบัว” เด็กวัยไล่เลี่ยกันบอกกับเพื่อน

“บ่คือกันเด้กระถิน”

“บ่คือจังได๋” (ไม่เหมือนยังไง)

“บ่คือตรงซื้อกินเองกับกินฟรี แล้วชิ้นนี้พิเศษหลายๆ ตรงที่มันวางไว้เทิ่งเค้กของเอื้อยแก้ม มึงว่าสิได้กินแบบนี้ทุกมื่อติกระถิน” (ไม่เหมือนตรงที่ซื้อกินเองกับกินฟรี แล้วชิ้นนี้พิเศษมากๆ ตรงที่มันวางไว้บนเค้กพี่แก้ม มึงว่าจะได้กินแบบนี้ทุกวันหรือกระถิน)

“อ้อ แม่นยู่ มันพิเศษเนอะ”

“แม่นตั้ว พิเศ๊ษพิเศษ” (ใช่สิ พิเศ๊ษพิเศษ)

ใบบัวหันไปฉีกยิ้มประจบประแจงเข้าของวันเกิด หวังว่าอีกฝ่ายจะตัดเค้กชิ้นใหญ่ให้ตน

เจ้าของงานตัดเค้กวัดเกิดขนาดสามปอนด์แจกจ่ายให้ผู้ใหญ่บางคนกับเด็กน้อยที่มาร่วมงานแล้ว เจ้าของวันเกิดก็คลานเข่าเข้าไปหาแฉล้มผู้เป็นยายซึ่งถือฝ้ายผูกแขนนั่งรออยู่บนเสื่อกกผืนใหญ่ที่มีเพื่อนร่วมรุ่นของยายนั่งอยู่ด้วย แก๊งนี้ไปไหนไปด้วยกัน ไปทำบุญทีก็ไปพร้อมกันโดยมีลูกสาวแม่ใหญ่ แดงเป็นคนขับรถพ่วงมารับส่งอำนวยความสะดวกให้

“ขอให่อยู่ดีมีแฮง ความเจ็บอย่าให่ได้ ความไข้อย่าให่มี นอนกะให้หลับ ตื่นกะให้มึนตา ยางกะให่ใส่เกิบเด้อคำแพงของยาย” คำอวยพรเป็นภาษาถิ่นดังขึ้น

นางสาวกุศล น้อมนำ หรือ แก้ม ก้มลงกราบที่ตักผู้เป็นยาย ก่อนหันไปทางบุญตาที่นั่งรอท่าอยู่

“สุขเสมอหมั่นเสมอมันคือเก่าเด้อ ความเจ็บอย่าให้ได้ ความไข้อย่าให่มี อยู่ดีมีแฮงเด้อคำแพงของตา”

บุญตาหอมกะหม่อมหลานสาวอย่างที่เคยชอบทำตั้งแต่หลานเล็กจนหลานโตก็ยังหอมเช่นเดิม

“หู้ย พากันอวยพรหลานรักซะซาบซึ้งน้ำตาสิไหล”

กุศลทำตาเขียวปัดใส่ต้นเสียง ผู้เป็นพี่ชายเบะปากทำหน้ากวนโอ๊ยใส่น้อง

“จังแม่นมันปากหมาน้อบักศีล ผู้ฮ่ายแล้วยังปากหมาอีก” (มันช่างปากหมาจริงๆ นะได้ศีล ขี้เหร่แล้วยังปากหมาอีก)

“แม่ใหญ่แดงเจ้าอย่ามาใส่ร้ายข่อย”

“ใส่ร้ายอีหยัง เว้าตามความจริงดอก”

“หน้าจังซี่ว่าผู้ฮ่ายติแม่ใหญ่” (หน้าอย่างนี้ขี้เหร่เหรอยาย)

“ผู้ฮ่ายคักๆ” (ขี้เหร่มากๆ)

“หู้ย บ่เว้านำแล้ว หล่อคือพระเอกเกาหลีปานนี่กะว่าผู้ฮ่าย”

เด็กๆ แถวนั้นได้ยินพากันโห่ร้องให้กับความมั่นหน้าของศีล ทุกคนทราบกันดีว่าสองพี่น้องอย่างศีลกับกุศลนั้นหน้าตาดี คนพี่หล่อเหลาเอาการ คนน้องสะสวยน่ารัก ยิ่งตัดผมสั้นเคลียบ่าก็ยิ่งเหมือนเด็กมัธยมทั้งที่ปีนี้อายุย่างเข้ายี่สิบห้าปี หญิงสาวเลิกใส่ใจพี่ชายหันไปรับคำอวยพรของคนเฒ่าคนแก่รวมถึงพ่อแม่ ก่อนจะรับคำอวยพรจากเด็กๆ แถวบ้าน

“วันเกิดเอื้อยแก้มมื่อนี้ ขอให่สิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลายให่มาเบิ่งแยง ผู้บ่าวหุ้มฮักแพง ให่ม่วนมันไปหน่าเด้อจ้า”

“มื่อนี่วันเกิดคนสวยรวยเสน่ห์ ใส่ชุดได๋กะงามเท่ห์ จึงขออวยพรให่กิจการเอื้อยก้าวหน้า การเงินกะให่ค่อง ทองกะให้ได้ ผัวกะให้มีเด้อเอื้อยแก้มเด้อ”

“โว๊ยยย สูพากันอวยพรอีหยัง ซุมมึงบ่มีตาติ น้องกูมันคือทอมคือหยัง มันบ่เอาผัวดอก” (โว้ย พวกเอ็งอวยพรอะไร พวกเอ็งไม่มีตาเหรอ น้องกูมันเหมือนทอม มันไม่เอาผัวหรอก)

คนหวงน้องโวยวาย ในขณะที่คนอื่นๆ พากันหัวเราะร่วน

“ถึงสิคือทอมแต่กะมักผู่ซายเด้ออ้ายศีล ข่อยยังอยากมีเหล่ากงเป็นของตัวเอง”

เหล่ากงก็คือคำเรียกสามีในภาษาจีน กุศลเป็นสาวไทยที่ติดซีรีย์จีนและยังปีนกำแพงเมืองจีนออกมาไม่ได้

“ไร้สาระ อยู่เลี้ยงควายซอยพ่อซอยแม่ดีแล้ว”

“กูบ่มีควาย” คนเป็นแม่แทรกขึ้น

“ยืมบ้านพ่อใหญ่เติบให้เอาบ่แม่”

“บ่ต้อง เรื่องนี้มักขวางน้องแท่ๆ เด้อ” (ไม่ต้อง เรื่องนี้ชอบขวางน้องจริงๆ นะ)

“ข่อยหวงกะเลยห้าม” (ผมหวงก็เลยห้าม)

“ใหญ่แล้ว เฮ็ดโต๋ให้มีประโยชน์แหน่”

“ข่อยหวงน้อง บ่มีประโยชน์ตรงได๋แม่” (ผมหวงน้อง ไม่มีประโยชน์ตรงไหนแม่)

“ค่านเว้านำมึงแล้วล่ะ ไปพู่น... ไปกินเหล้ากับหมู่เถาะ” (ขี้เกียจพูดด้วยแล้วล่ะ ไปนู่น ไปกินเหล้ากับเพื่อนเถอะ)

กุศลยิ้มพร้อมกับยักคิ้วให้พี่ชายที่ถูกแม่ดุ ฮึ... สมน้ำหน้า ไอ้พี่ศีลอยากหวงเธอดีนัก หวงจนอายุยี่สิบห้ายังไม่เคยมีแฟน เรื่องจะหาแฟนอยู่หมู่บ้านเดียวกันหรือหมู่บ้านติดกันละแวกนี้ตัดไปได้เลย ขนาดไปเรียนปริญญาตรีสี่ปี กะว่าจะมีโอกาสได้อยู่ห่างพี่ชายแต่เธอก็หมดหวังเพราะไอ้พี่ศีลมันไปซื้อบ้านในเมืองอยู่เป็นเพื่อนเธอ

เรื่องทำงานไม่เป็นปัญหา ธุรกิจโฮมสเตย์กับร้านขายของชำที่มีพ่อแม่ช่วยดูแลไม่ได้ยุ่งมากนัก กลางวันขับรถกลับมาได้และไม่ถึงกับต้องมาทุกวัน นอกนั้นก็ไปลงทุนทำร้านขายข้าวเหนียวหมูปิ้งในตอนเช้า ตกเย็นเปิดร้านแจ่วฮ้อนอยู่ตลอดสี่ปีจนได้เงินกลับบ้านมาเป็นกอบเป็นกำ ด้านหน้าที่การงานกุศลชื่นชอบพี่ชาย ไม่ว่าหยิบจับอะไรก็มักจะมีกำลังเสมอ แต่ด้านความเป็นพี่พระเจ้าคงให้มาเกินพอดีจนเธอเดือดร้อน

ไหว้คนนั้นคนนี้ได้ไม่นานสองแขนของกุศลก็เต็มไปด้วยฝ้ายผูกแขนที่เหล่าตายายพี่ป้าน้าอาทั้งหลายตั้งใจผูกให้ศีลให้พร ฝ้ายบนแขนปีนี้มากกว่าทุกๆ ปีเพราะแม่ใหญ่แฉล้มเกณฑ์เพื่อนมาอวยพรให้หลานเนื่องจากอายุอานามของกุศลครบยี่สิบห้าปีซึ่งเข้าเบญจเพสพอดี

“หมั่นเฮ็ดบุญเฮ็ดทาน อยู่ในศีลในธรรม หลานเจ้ากะบ่เปนหยังดอกแล่ม”

“กูกะย่านคือเก่านั่นแหละ หลวงปู่นังแก้มเพิ่นทักมานำ”

“พระคุณเจ้าเพิ่นทักมากะว่าตามเพิ่นนั่นล่ะ ถ้ามีหยังอีกเพิ่นกะสิบอกมึงดอก”

“กูกะย่านคือเก่านั่นแหละ ตอนบักศีลกะรถล้มขาหักเลยตั้ว” (กูก็กลัวเหมือนเดิมนั่นแหละ ตอนไอ้ศีลก็รถล้มขาหักเลยนะ)

“บังเอิญดอกยาย” เจ้าของชื่อที่นั่งอยู่วงข้างๆ แทรกขึ้น

“บังเอิญพ่อมึงติ ออกโรงบาลมากูได้พาไปฮดน้ำมนต์”

“เอาน่าๆ เรื่องบักศีลกะคือเรื่องบักศีล ส่วนแก้มบ่น่าจิมีหยังดอก หลานมึงเป็นคนดีที่บ่ดีแค่สี่โมงแลง”

มีเสียงหัวเราะคึกครื้นดังขึ้น คนดีสี่โมงเย็นที่ว่าหมายถึงคนไม่ดีที่เสียชีวิตและตอนตายได้ประกาศหน้าเมรุว่าเป็นคนดี

“อีแดง! อย่าเว้าลามไปถึงอันนั้น มื่อนี่มื่อดี”

“กูขอโทษ อย่าหัวซากูเถาะ แม่ใหญ่ขอโทษเด้อแก้ม” (กูขอโทษ อย่าถือสากูเถอะ ยายขอโทษนะแก้ม)

“บ่เปนหยังดอกแม่ใหญ่ แม่ใหญ่กะอย่าซีเรียสหลาย” หญิงสาวหันมาปรามผู้เป็นยายที่ดุเพื่อนจริงจังมาก

“แม่ใหญ่ห่วงมึงเนาะ”

“แก้มจะดูแลตัวเองดีๆ เลยจ้า แม่ใหญ่บ่ต้องห่วง อีกอย่างมีอ้ายศีลคอยเบิ่ง แม่ใหญ่สิย่านอีหยัง”

“แม่นๆ ข่อยเบิ่งมันเอง แม่ใหญ่บ่ต้องห่วง”

ความเชื่อเรื่องอายุครบเบญจเพสนี้มีที่มาจากหลายแหล่ง บางก็ว่าอายุเบญจเพสเกี่ยวข้องกับเทวดาประจำตัวในทุกๆ สิบสองปีครึ่งจะมีการผลัดเปลี่ยนเทวดาตามบุญกุศลที่เราได้ทำ ท่านจะปกป้องคุ้มครองได้แค่ไหนล้วนแล้วแต่บุญที่เราทำมา ถ้าเราทำดีมีศีลธรรมเทวดาท่านก็จะเมตตาอนุเคราะห์ ช่วยระงับเจ้ากรรมนายเวร เหตุภัยที่จะเข้ามาแทรก

“เฮ้อ ฟังแล้วกูคือยังบ่ซำบายใจฮึ ตากูกระตุกยิกๆ อยู่นี่ ย่านหลานมันสิซวยเอาเด้”

“ฮึ่ย มึงกะอย่าเว้าออกมาเพื่อน มื่อนี่มื่อดี” แม่ใหญ่แดงท้วงเพื่อน

หวังว่าจะเพลิดเพลินกับภาษาอีสานวันละหลายคำนะคะ ><